Փորձագիտական շրջանակները ընդհանուր առմամբ դրական են գնահատում Արևելյան գործընկերության նախաձեռնության նշանակությունը այս ձևաչափի մասնակից հետխորհրդային վեց երկրների համար, որոնց թվում է նաև Հայաստանը:
Վերլուծաբան Փոլ Սթրոնսկին ընդգծում է, որ այն ցույց է տալիս Եվրամիության հետաքրքրությունն ու մասնակից երկրների հետ գործընկերային հարաբերություններ ունենալու ցանկությունը՝ առանց դաշինքին անդամակցելու պարտավորության:
«Եվրամիության համար դա միջոց էր այս տարածաշրջանի երկրների հետ հաղորդակցման՝ առանց նրանց ընդգրկելու իր տնտեսական կամ քաղաքական դաշտում»,- նշում է Սթրոնսկին:
Վերլուծաբան Ռուբեն Էլամիրյանի կարծիքով էլ նախաձեռնության զարգացման ընթացքն այս տարիներին ունեցել է վերելքներ և անկումներ: Ըստ նրա՝ վերջին տարիներին գործընկերության նկատմամբ Եվրամիության կողմից նկատվում էր որոշակի անտարբերություն, սակայն անցած տարվանից, ըստ վերլուծաբանի, այս ուղղությամբ կրկին արձանագրվեց աշխուժություն Բրյուսելում: Էլամիրյանը չի բացառում Չինաստանի քաղաքականության և վերջինիս ենթակառուցվածքային ծրագրի զարգացման ազդեցությունն այս հարցում:
Նա դրական է գնահատում Հայաստանի հարաբերակցումը Եվրամիության հետ այս ձևաչափի ներքո:
«Հայաստանի պարագայում գնահատականը դրական է, քանի որ արդյունքում տեղի են ունենում քաղաքական, տնտեսական ոլորտներում բարեփոխումներ, միջոցներ են տրամադրվում քաղաքացիական հասարակության զարգացման համար»,- նշում է վերլուծաբանը:
Նախաձեռնության զարգացման ընթացքում արձանագրվել են նաև բացթողումներ: Դրան նպաստել է նաև Ռուսաստանի քաղաքականությունն ի դեմս եվրասիական դաշինքի ստեղծմանն ու այն Արևելյան գործընկերությանը հակադրելուն։ Ըստ Փոլ Սթրոնսկու՝ դա հավելյալ խնդիրներ ստեղծեց նախաձեռնության համար:
«Եվրոպացիները շատ հարցերում առաջնորդվում էին «մեկ մոդել բոլորի համար» մոտեցմամբ, որը սակայն եվրասիական տարածաշրջանի այս երկրների պարագայում ձախողված էր, քանի որ այս երկրներն ունեն առանձնահատուկ աշխարհագրական, անվտանգության հետ կապված խնդիրներ: Կարծում եմ, Եվրոպան չէր գիտակցել դա»,- նշում է Սթրոնսկին:
Ռուբեն Էլամիրյանն իր հերթին Արևելյան գործընկերության զարգացման ընթացքը բաժանում է պայմանական երկու տարբեր ժամանակահատվածների:
«Պետք է թերևս տարանջատենք ժամանակահատվածները 2008-09 թթ.-ից մինչև 2013 թվականն ու այդ թվականից առայսօր: Կարծիք կա, որ ի սկզբանե Արևելյան գործընկերությունը ստեղծվել էր որպես Ռուսաստանի դերակատարությունը նվազեցնելու գործիք: Սակայն, կարծես թե, 2013-14 թթ իրադարձություններից հետո Բրյուսելը վերանայել է այս մոտեցումը և այժմ խոսքն ավելի շատ տնտեսական զարգացման, ժողովրդավարացման մասին է, որպեսզի այս պետությունները լինեն ինքնաբավ ու կարող լինեն համագործակցել ԵՄ հետ՝ ապահովելով Եվրամիության հարևանությամբ ռազմավարական կայունությունը»:
Ինչ վերաբերում է ԵՄ հետ առևտրային համաձայնագրին, որը ստորագրել են Մոլդովան, Վրաստանն ու Ուկրաինան, վերլուծաբան Փոլ Սթրոնսկին ընդգծում է, որ առևտրային համաձայնագրի կնքումը չհանգեցրեց այդ երկրների տնտեսական կտրուկ աճին: Դրա հետ մեկտեղ նա կարևորում է նրանց ապրանքների համապատասխանեցումը եվրոպական չափանիշներին:
Ինչպիսի ապագա է սպասում Արևելյան գործընկերությանը, ցույց կտան հետագա զարգացումները, սակայն նախաձեռնության անդամ յուրաքանչյուր երկիր իր սեփական ուղին է հարթում եվրոպական դաշինքի հետ քաղաքական և առևտրային հարաբերությունների ձևավավորման հարցում:
Facebook Forum