Ռուսաստանից Եվրոպական Միություն մատակարարվող գազի ընդհատման արդյունքում Թուրքիան “Նաբուկո” գազամուղի նախագծով փորձում է խթանել իր դիրքերը` որպես գազի տարանցման այլընտրանքային ուղի: Սակայն նոր գազամուղի կառուցումը ենթադրում է բազմաթիվ խնդիրներ և ռիսկեր:
“Նաբուկո” գազամուղը, որի կառուցման համար միլիարդներ են անհրաժեշտ, Եվրոպայի ամենամեծ հույսն է`ռուսական գազից կախվածությունը սահմանափակելու նկատառումով:
Անցյալ ամառ Ռուսաստանի կողմից Վրաստանի ներխուժման և Մոսկվայի և Կիևի միջև վերջին հակասության պայմաններում Եվրոպական Միությունն սկսել է առավել մեծ ուշադրություն դարձնել էներգետիկ աղբյուրների դիվերսիֆիկացմանը:
Էներգառեսուրսների գծով փորձագետ Քեյթ Հարդինի կարծիքով, էներգիայի աղբյուրների դիվերսիֆիկացիան առանցքային կարևորություն ունի: "Ուկրաինայով եկող գազի ընդհատումը, կարծում եմ, եվրոպացիներին ստիպեց վերանայել իրենց կախվածությունը բնական գազի մեկ աղբյուրից: Եվ չնայած այն հանգամանքին, որ այժմ մի քանի աղբյուրներ կան` Ալժիրը, Լիբիան, Ռուսաստանը, հեղուկ բնական գազի պաշարները`կարծում եմ, նրանք գիտակցել են, որ առավել բազմազան աղբյուրներ են անհրաժեշտ: Այս առումով Թուրքիայի դերը` որպես Եվրոպա եկող գազի կամուրջ, մեծ դեր կարող է խաղալ”, նշել է Քեյթ Հարդինը:
“Նաբուկո” գազատարի նախորոշված ուղին հետևյալն է. Կասպից ծովից Թուրքիա և այնուհետև Բուլղարիայի, Ռումինիայի և Հունգարիայի տարածքով տարանցում դեպի Եվրոպա:
Նախիկինում էներգետիկ հարցերով թուրք պաշտոնյա Միթհաթ Մենդեյի կարծիքով, էներգիայի այլընտրանքային ուղիների անհրաժեշտությունն ապագայում էլ ավելի կմեծանա: "Մինչև 2030թ. Եվրոպայում բնական գազի սպառումն առնվազն 70 տոկոսով կաճի: Կարծում եմ, մեր աշխարհագրական դիրքը և մեր կարողությունները մեզ թույլ կտան նպաստել Եվրոպայի էներգետիկ ռեսուրսների մատակարարման անվտանգությանը: Այս առումով, Նաբուկոն ամենացայտուն օրինակն է”, ասել է նա:
Թուրքիան իր դերը` որպես Եվրոպայի էներգետիկ կամուրջ, գնահատում է որպես Եվրոպական Միության անդամակցության բանակցություններին նպաստող կարևոր հանգամանք: Սակայն Թուրքիայի անդամակցության շուրջ 2005թ. սկսված բանակցություններում առաջընթաց չի արձանագրվել` հաշվի առնելով Կիպրոսի հունական կառավարության մտահոգությունները: Կիպրոսի կառավարությունը խոչընդոտում է անդամակցության հայտի էներգառեսուրսներին վերաբերող բաժնի շուրջ բանակցությունները, որը անդամակցության համար անհրաժեշտ 35 բնագավառներից մեկն է:
Այս շաբաթվա սկսբին Բրյուսել կատարած այցի ժամանակ Թուրքիայի վարչապետ Թայիպ Էրդողանն նախազգուշացրել է, որ կարող է վերանայել Թուրքիայի աջակցությունը “Նաբուկո” գազամուղի նածագծին, եթե անդամակցության հայտի շրջանակներում շարունակվի էներգառեսուրսներին վերաբերող բաժնի շուրջ բանակցությունների խոչընդոտումը:
Այս նախազգուշացումն արժանացել է եվրապական քաղաքական գործիչների զայրույթին: Գերմանիայի նախարարներից մեկը նույնիսկ Թուրքիային մեղադրել է գազամուղի հարցում Եվրոպային շորթելու մեջ:
Եվրոպայի նման խիստ գնահատականից հետո պարոն Էրդողանը, կարծես, մեղմել է իր դիրքորոշումը` ասելով, որ Թուրքիան երբեք չի խոչընդոտի գազամուղի նախագծի իրականացմանը:
Սակայն վերլուծաբաններն ասում են, որ չնայած այս խոստմանը, եվրոպական ղեկավարները դեռևս որոշակի մտահոգություններ ունեն: Որոշ տվյալների համաձայն` Անկարան պահանջում է առավել բարձր տարանցման գին և գազի որոշակի մաս օգտագործելու և ոչ միայն պարզապես տարանցելու իրավունք:
Մինչդեռ Թուրքիայի Էներգետիկայի նախարար Հիլմի Գյուլերը հայտարարել է, որ Թուրքիան հակված է հարթեցնելու հակասությունները: Նա նաև նշել է, որ բնական գազի մատակարարման վերջին ճգնաժամը ցույց է տվել, որ Թուրքիայի պնդումն առ այն, որ “Նաբուկո” նախագիծը պետք է վերջնական տեսքի բերվի, հիմնավորված են:
Էներգիայի մատակարարման խողովակաշարերի կառուցումը ինժեներական մեծ ձեռքբերումներ են, սակայն “Նաբուկո” գազամուղի դեքպում ամենամեծ ձեռքբերումը կլինի նախագծի ապաքաղաքականացումը: