Մատչելի հղումներ

Բայդենի վարչակազմը կփորձի վերացնել Հայաստանի մեկուսացումը. վերլուծաբանի կարծիք


Մի շարք վերլուծաբաններ քննարկեցին Բայդենի վարչակազմի քաղաքականությունը Հարավային Կովկասի հանդեպ Կենտրոնական Ասիայի ու Կովկասի ինստիտուտի կազմակերպած առցանց քննարկմանը

Հարավային Կովկասը շարունակում է մնալ հնարավորությունների տարածաշրջան, այն պետք է արժանանա ամերիկացի պաշտոնյաների ուշադրությանը, ընդգծել է վերլուծաբան Ջեյսոն Բրյուդերը՝ Հարավային Կովկասի հարցում Բայդենի վարչակազմի որդեգրած քաղաքականության մասին առցանց քննարկմանը: Ըստ Բրյուդերի, ԽՍՀՄ-ի փլուզումից հետո ԱՄՆ-ը փորձում է օգնել ՀՀ-ին, Ադրբեջանին և Վրաստանին պահպանել անկախությունը և խթանել իրենց կարողությունների օգտագործումը` օգնելով էթնիկ հակամարտությունների կարգավորման և համագործակցության հաստատման հարցում: Վաշինգտոնը նաև աջակցում է տրանսպորտային հանգույցների ձևավորման հարցում, որոնք տարածաշրջանը կապում են արտաքին աշխարհի հետ: Այս ամենի իրականացումն, ըստ վերլուծաբանի, կապված է աշխարհում ԱՄՆ-ի նկատմամբ վստահության վերականգման հետ: Նա համոզված է, որ համաճարակի հետ կապված իրավիճակի մեղմացումից հետո Վաշինգտոնը կվերսկսի իր բազմաթիվ ծրագրերը՝ հարավկովկասյան երկրներին աջակցություն ցուցաբերելու ուղղությամբ:

՛՛Կարծում եմ նախագահ Բայդենը պետքարտուղարությունում ունեցած իր ելույթում խոսում էր վստահելիության խնդրի մասին: Ինչպե՞ս կարող ենք մենք գործել համապատասխանաբար միջազգային ասպարեզում, եթե ինքներս ի վիճակի չենք անել դա երկրի ներսում՛՛,- հռետորական հարց է հնչեցնում Բրյուդերը:

Իր հերթին McLarty Associates հաստատության ներկայացուցիչ Քլեյր Քայզերը նկատում է, որ նախագահ Բայդենն ու պետքարտուղար Բլինքենը դեռևս որևէ հեռախոսազրույց կամ քննարկում չեն ունեցել հարվկովկասյան երկրների ղեկավարության հետ:

՛՛Բայդենի վարչակազմի մի շարք ներկայացուցիչներ իրենց գործունեության ընթացքում ունեցել են որոշակի փորձ և պատկերացումներ, ինչպես նաեւ անցյալում ակտիվ ներգրավվածություն Հարավային Կովկասի խնդիրներում: Միևնույն ժամանակ, այժմ Հարավային Կովկասում այլ իրականություն է՛՛,- ասում է վերլուծաբան Քայզերը:

Նրա կարծիքով Բայդենի վարչակազմին անհրաժեշտ է ժամանակ նոր իրավիճակին արձագանքելու եւ նոր ռազմավարություն մշակելու համար: Նա շեշտում է՝ զարմանալի կլիներ, եթե Հարավային Կովկասը հանդես գար որպես առաջնահերթություն Վաշինգտոնի համար՝ հաշվի առնելով այն մարտահրավերները, որոնց առերեսվում է ԱՄՆ այսօր: Հարավկովկասյան երկրների նկատմամբ հետաքրքրությունը կարող է առաջ գալ, եթե տարածաշրջանն առնչվի այլ առաջնահերթ խնդիրների հետ, ասում է նա:

Վերլուծաբան Սքոթ Քոլենեյնը համակարծիք է՝ Հարավային Կովկասը չի լինի Բայդենի վարչակազմի խնդիրների ցուցակի առաջնային տեղում: ԱՄՆ-ին և ԵՄ-ին անհրաժեշտ է մի քանի տարի` Հարավային Կովկասի հարցում արդյունավետ քաղաքականություն մշակելու համար:

՛՛Երբ նայում ես Հարավային Կովկասին, պարզ հարց է ծագում՝ որտեղ կտեղակայվի այս տարածաշրջանը նոր վարչակազմի խնդիրների ցանկում: Հաշվի առնելով բոլոր այլ խնդիրները՝ տնտեսական, քաղաքական, համաճարակի, Չինաստանի, Ռուսաստանի հետ կապված, ես մտավախություն ունեմ, որ Հարավային Կովկասը չի լինի այդ ցանկի առջևում՛՛,- ասում է նա:

Իր հերթին վերլուծաբան Մարկ Սիմակովսկին առանձնացրեց երեք հիմնական գործոններ ԱՄՆ-Հարավային Կովկաս հարաբերություններում: Առաջինը փորձառությունն է, որը գործող վարչակազմն ունի արտաքին քաղաքականության հարցերում: Մյուսը Վաշինգտոնի քաղաքականությունն է ժողովրդավարության ու մարդու իրավուքների խրախուսման հարցում: Ըստ Սիմակովսկու, Բայդենի վարչակազմը ժողովրդավարության հետ կապված հարցերը կրկին կմղի առաջնային պլան այլ երկրների հետ հարցերում: Բացի այդ, ըստ նրա, պետք չէ ակնկալել Հարավային Կովկասի վերաբերյալ առանձին քաղաքական ուղեգիծ: ԱՄՆ այն ընկալում է ավելի լայն տարածաշրջանի համատեքստում:

Վերլուծաբանները համակարծիք են, որ Հարավային Կովկասի հարցում կարևոր դեր է խաղալու ԱՄՆ-ի քաղաքական և տնտեսական հարաբերությունները ՌԴ-ի հետ: Սիմակովսկու կարծիքով՝ Մոսկվան այսօր ագրեսիվ քաղաքականություն է վարում ոչ միայն իր ավանդական ազդեցության գոտում, այլև դրանից դուրս:

՛՛Ակնհայտ է, որ այս վարչակազմը չի դիմելու վերալիցքավորման քաղաքականությանը (reset) ՌԴ-ի հետ: Դա կարևոր է, քանի որ ամերիկյան յուրաքանչյուր վարչակազմ փորձել է վերալիցքավորել ՌԴ հետ հարաբերությունները, սակայն այս վարչակազմը տարբեր է, նաև այն պատճառով, որ այստեղի պաշտոնյաներից շատերը դասեր են քաղել 2009 թ.-ի ՌԴ հետ հարաբերությունների վերալիցքավորման փորձի ռիսկերից և վճարած գնից՛՛,- ընդգծել է Սիմակովսկին:

Չնայած դրան՝ նա կարծում է, որ ԱՄՆ կփորձի գտնել ընդհանուր եզրեր ՌԴ հետ մի շարք հարցերում: Այստեղ կարող է ազդեցիկ դեր խաղալ նաև Հարավային Կովկասում ամերիկյան ներգրավածության փորձը:

՛՛Նախկինում նախորդ վարչակազմերին մտահոգում էին ՌԴ մոտեցումները: Կարծում եմ՝ այս վարչակազմն ավելի պակաս զգայուն կլինի այդ առումով, սակայն հաշվի կառնի Մոսկվայի մտահոգությունները, մասնավորապես Հարավային Կովկասի անվտանգության հարցերում՛՛,- ընդգծել է նա:

Սիմակովսկին կարծիք է հայտնում, որ այս վարչակազմը կփորձի վերացնել Հայաստանի մեկուսացումը՝ օգտագործելով ստեղծված կացությունը: Բացի այդ, առկա է խաղաղապահ առաքելության միջազգայնացման և ԼՂ հարցի խաղաղ կարգավորմանը հասնելու ցանկություն: Սակայն այս ճանապարհին առկա են շատ դժվարություններ, ասում է Սիմակովսկին` ընդգծելով Թուրքիայի ներկայությունը տարածաշրջանում:

՛՛Այս վարչակազմի համար շատ դժվար է լինելու վերականգնել ԼՂ հարցում նախապատեազմյան դիրքերը, հատկապես, երբ Բաքուն կարող է ասել, որ ոչ միայն չկա ԱՄՆ կարիքը, այլ նաև տարածաշրջանում ԱՄՆ-ի բացակայությունը բխել է Ադրբեջանի ազգային անվտանգության շահերից, քանի որ նրանք գտնում են, որ կարողացել են ռազմական ճանապարհով վերականգնել տարածքների հանդեպ վերահսկողությունը և օգտվել տարածաշրջանից Թրամփի վարչակազմի հեռացումից՛՛,- ասում է նա:

Խոսելով Հարավային Կովկասում ամերիկյան քաղաքականության գործիքակազմի մասին, որոնցից է ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի ձևաչափը, վերլուծաբան Քոլենեյնը շեշտում է՝ ՄԽ ձախողված է: Անհրաժեշտ են նոր մոտեցումներ շատ հարցերում, ներառյալ ՄԽ ձևաչափում, գտնում է նա:

՛՛Չեմ կարծում, որ պարզապես նոր բարձր մակարդակի ԱՄՆ դեսպանի նշանակումը կարող է արդյունավետորեն վերակենդանացնել Մինսկի խումբը: Կարծում եմ, հավանաբար, այն պետք է հիմնովին վերանայվի՛՛,- նշում է Քոլենեյնը:

Քննարկումը վարող վերլուծաբան Սվանթե Քորնելն էլ իր խոսքում կարևորեց Հարավային Կովկասի երկրների՝ խոշոր տերություններից անկախ քաղաքականության ձևավորման անհրաժեշտությունը: Հատկապես, ըստ վերլուծաբանի, դա վերաբերվում է Վրաստանին ու Հայաստանին, որոնք պետք է ուղիներ փնտրեն արտաքին ուժերից կախվածությունը նվազեցնելու համար, որն, ըստ Քորնելի, միշտ չէ, որ շատ հուսալի է, լինի դա Ռուսաստանը, ԱՄՆ, Թուրքիան, թե որևէ այլ տերություն:

Facebook Forum

XS
SM
MD
LG