12 տարի ազատազրկման դատապարտվելուց հետո Իրանից փախած իրանցի ընդդեմ հիջաբի ակտիվիստինարտաքսվում են Թուրքիայի հայրենադարձության կենտրոնից:
36-ամյա Նասիբե Շեմսայը ձերբակալվել էր Ստամբուլի օդանավակայանում նոյեմբերի 5-ին, երբ նա փորձում էր կեղծ անձնագրով թռչելԻսպանիա եղբորը վերամիավորվելու համար:
Նրան սկզբում տեղափոխել էին Ստամբուլի ոստիկանական բաժանմունք, այնուհետև տեղափոխել էին Էդիրնեի հայրենադարձության կենտրոն ՝ Թուրքիայի հյուսիս-արևմուտքում գտնվող սահմանակից նահանգ, որտեղից նրան կարող էին հետ ուղարկել Իրան:
Ընդդեմ հիջաբի ցույցեր.
Ճարտարապետ և լեռնագնաց Շեմսայը 2018-ին բարձրացել է Իրանի ամենաբարձր գագաթըև հանել իր շարֆը՝ ի նշան համերաշխության «հեղափոխական աղջիկների», ովքեր մասնակցել են 2017թ. Իրանի պարտադիր հիջաբի դեմ ցույցերին:
Շեմսային տեսել են նաև «Սպիտակ չորեքշաբթի» տեսանյութում, որում նա սպիտակ ծաղիկներ էր բաժանում կին ուղևորներին Թեհրանի մետրոյում ՝ համերաշխություն հայտնելով մարդու իրավունքների հայտնի փաստաբան Նասրին Սոտուդեին, ով վերջերս առողջության համար ժամանակավոր ազատվել էր բանտից:
«Սպիտակ չորեքշաբթին» սոցիալական մեդիայի արշավ է ընդդեմ Իրանի հարկադիր գլխաշորերի օրենքի:
2019-ի մայիսին Շեմսայը ձերբակալվեց Իրանի ռեժիմի կողմից տարբեր մեղադրանքներով՝ ներառյալընդդեմ ռեժիմի գործողությունները և իսլամում սուրբ արժեքները վիրավորելը: Վեց ամիս կալանքի տակ մնալուց հետո դատարանը պայմանական վաղաժամկետ ազատեց նրան:
Իրանի դատախազությունից նրան փոխանցել են մոտակա 12 տարվա ազատազրկման պատժի մասին, ինչը նրան ստիպել է փախչել հարևան Թուրքիա:
Միջազգային պաշտպանություն
Ըստ նրա փաստաբանի՝ Ստամբուլում նա կեղծ անձնագիր է ձեռք բերել, որպեսզի հեռանա Թուրքիայից Իսպանիայում եղբոր հետ վերամիավորվելու համար: Նոյեմբերի 5-ին նրա ձերբակալումն ու կալանավորումըդրդեց իրանցի և թուրք ակտիվիստների կողմից սոցիալական լրատվամիջոցների լայնածավալ արշավ սկսել՝պահանջելով, որ Թուրքիան նրան թույլ տա մնալ երկրում:
Թուրքիայի Միգրացիայի կառավարման գլխավոր տնօրինությունը (DGMM) հայտնել է, որ Շեմսայիի դեմ շարունակվում են դատական գործընթացները: Մամուլի հաղորդագրության մեջ նշվում է, որ երկուշաբթի օրվա դրությամբ նա Թուրքիայից միջազգային պաշտպանություն չի խնդրել:
Ժնևի կոնվենցիաների աշխարհագրական սահմանափակման պատճառով Թուրքիան փախստականի կարգավիճակ է շնորհում միայն Եվրոպայի խորհրդի անդամ պետությունների անհատներին: Այդ միջոցով Թուրքիան գրանցում է ոչ եվրոպացիներին՝ որպես միջազգային պաշտպանության հայտատուներ:
Ըստ DGMM- ի տվյալների՝ անցյալ տարի Թուրքիայում միջազգային պաշտպանության խնդրանքով դիմել է 3 588 իրանցի:
Նախորդ արտաքսումները
Բրյուսելում բնակվող իրանցի լրագրող Պեյման Արեֆն ասում է, որ Շեմսայի նման շատ իրանցիների համար Թուրքիան անվտանգ վայր չէ, քանի որ Իրանի և Թուրքիայի իշխանությունների միջև ենթադրյալ համագործակցություն կա:
«Թուրքիան և Իրանը սերտ հետախուզական համագործակցություն ունեն: Վերջին տարիներին Թուրքիան Իրանին է հանձնել բազմաթիվ իրանցի ակտիվիստների», -«Ամերիկայի Ձայն»-ին ասել է Արեֆը՝ անդրադառնալով Մոհամմադ Ռաջաբիի և Սաիդ Թամջիդիի արտաքսումներին:
Թուրքիայի Արտաքին գործերի նախարարությունը չի պատասխանել«Ամերիկայի Ձայն»-ի հարցումներինայս մեղադրանքների վերաբերյալ:
26-ամյա Ռաջաբին և 28-ամյա Թամջիդին մասնակցել են 2019-ի նոյեմբերին Իրանում անցկացվող հակակառավարական ցույցերին: Սկզբում ձերբակալվելուց և ազատվելուց հետո նրանք փախել են Թուրքիա՝ ապաստան խնդրելու համար: Սակայն նրանք ձերբակալվել են Թուրքիայի իշխանությունների կողմից և արտաքսվել Իրան, որտեղ անցյալ փետրվարին անմիջապես ձերբակալվել են և դատապարտվել մահվան:
Իրանի Գերագույն դատարանը անփոփոխ է թողել նրանց մահապատժի դատավճիռը անցած հուլիսին, սակայն կասեցրել է մահապատիժները մինչ գործի վերաքննումը: