Մատչելի հղումներ

Թուրքիան, քրդերը և տարածաշրջանը


TOPSHOTSSyrians fleeing the war rush through broken down border fences to enter Turkish territory illegally, near the Turkish border crossing at Akcakale in Sanliurfa province on June 14, 2015. Turkey said it was taking measures to limit the flow of Syria
TOPSHOTSSyrians fleeing the war rush through broken down border fences to enter Turkish territory illegally, near the Turkish border crossing at Akcakale in Sanliurfa province on June 14, 2015. Turkey said it was taking measures to limit the flow of Syria

Հունիսի 23-ին ԱՄՆ-ի մայրաքաղաքում գիտական քննարկումներ է կազմակերպվել «Թուրքիա, քրդերը և Միջին Արևելքը. Ինչ են կանխատեսում տարածաշրջանի համար Թուրքական ընտրությունները» թեմայով

Հուդզոն հաստատությունում տեղի ունեցած քննարկումները նվիրված էին հիմնարար տեղաշարժերին, որ առաջ են եկել աշխարհաքաղաքական դաշտում Թուրքիայի ընտրությունների ու քրդական ուժերի կողմից «Իսլամական պետություն» խմբավորումից Թել Աբյադի գրավման արդյունքում: Այդ քաղաքի գրավումով իսլամիստ ծայրահեղականները աշխարհագրորեն կտրվեցին Թուրքիայի հետ կապից, ինչը էլ ավելի ամրապնդել քրդական գործոնը:

Ելույթ ունեցողները կարևորեցին ընտրությունների արդյունքները իբրև Թուրքիայում քաղաքացիական հասարակության ու ժողովրդավարության կայացման կարևորագույն գործոն՝ հատուկ ընդգծելով քրդամետ Ժողովուրդների դեմոկրատական կուսակցության հաղթանակի դերը՝ Թուրքիայում ինքնակալության հաստատման կանխարգելման գործում:

Հուդզոն հաստատության Արդի զարգացումները իսլամական գաղափարախոսությունում ծրագրի համաղեկավար Էրիք Բրաունը շեշտեց, որ Թուրքիայի արևմտյան մասի բնակչության ծնելիությունը գրեթե եռակի պակաս է քրդաբնակ արևելյան շրջաններից, ինչը նշանակում է, որ առաջիկա տասնամյակներում մեծանալու է քրդական գործոնի դերը, և ոչ միան Թուրքիայում այլ նաև ամբողջ տարածաշրջանում Իրաքում, Սիրիայում ու Իրանում.

«Հաշվի առնելով որ միջնորդավորված պատերազմը Իրանի ու Թուրքիայի միջև ավելի ու ավելի ընդգրկում է քրդական տարածքները, քրդական ազգայնական գաղափարախոսության տարածումը վտանգավոր է ինչպես Թուրքիայի այնպես էլ քրդական շրջանակաների համար՝ հաշվի առնելով Թուրքիայի հնարավոր արձագանքը»:

Ամերիկայի Ձայնի թղթակցի հարցին, թե արդյո՞ք հնարավոր է Թուրքիայի քաղաքական վերնախավի մեջ քրդական վերնախավի ընդգրկումից հետո Թուրքիայի ազդեցության տարածում այլ քրդակաբնակ տարածքների նկատմամբ, դրանց հետագա կլանմամբ ու Թուրքիայի կազմ ընդգրկելով և Օսմանյան կայսրությունը վերականգնելով, Թուրքիայում ԱՄՆ-ի նախկին դեսպան Ջեյմս Ջեֆրին ընդգծեց Սայքս Պիկոյի սահմանագծերի պահպանման կարևորությունը. «Եթե ինչ-որ մեկը կարծում է, որ սահմաններ տեղաշարժելը լուծում է, նշեմ, որ նման պարագայում անկայունությունը կարող է տարածվել և ավելի մեծ տարածքներ ընդգրկել»:

Ըստ Հուրիեթ թերթի Վաշինգտոնի թղթակից Թոլգա Թանիսի՝ Թուրքական Արդարություն կուսակցությունը ավելի հակված է ազգայնականների հետ դաշինքի ու դրանով քրդական գործոնի նվազեցմանը: «Նման գործընթացները բերելու են քրդա-թուրքական հակամարտության կարգավորման գործընթացի արգելակմանը, որը հղի է հակամարտության հետագա ծավալմամբ»:

Նաև ընդգծվեց, որ իշխող իսլամամետ կուսակցությունը շեղվել է դեպի ազգայնականությունը, ու Քոբանի ճակատամարտի ընթացքում Սիրիայի քրդերին մեկուսացնելու դիրք էր բռնել, ինչի արդյունքում էլ կորցրեց և շարունակում է կորցնել պահպանողական քրդերի ձայները:

XS
SM
MD
LG